„Zeszyty Artystyczne” to recenzowane czasopismo naukowe wydawane od 1983 roku przez poznańską uczelnię artystyczną, obecnie pod nazwą Uniwersytetu Artystycznego im. Magdaleny Abakanowicz w Poznaniu. Od roku akademickiego 2016/2017 nad publikacją czasopisma sprawuje pieczę Wydział Edukacji Artystycznej i Kuratorstwa. Wersją pierwotną (referencyjną) jest wydanie papierowe, ukazujące się dwa razy na rok kalendarzowy. Od roku 2012 „Zeszyty Artystyczne” figurują w wykazie Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego z liczbą 20 punktów, w dyscyplinie nauk o sztuce.
O unikatowym charakterze „Zeszytów Artystycznych” stanowi nie tylko czterdziestoletnia tradycja wydawnicza, ale fakt, że współtworzy je akademickie środowisko teoretyczne i artystyczne. Zapewnia to oryginalność publikowanych w czasopiśmie wyników badań naukowych i jest zbieżne z profilem Uniwersytetu Artystycznego im. Magdaleny Abakanowicz w Poznaniu, który jako jedyna uczelnia artystyczna w Polsce, działa w obrębie dwóch dyscyplin naukowych: sztuki i nauk o sztuce. Odzwierciedleniem tej interdyscyplinarnej współpracy jest strategia wydawnicza „Zeszytów Artystycznych”, znajdująca wyraz w tematach monograficznych numerów czasopisma.
Historia
„Zeszyty Artystyczne” ukazują się od 1983 roku. Wydawane były przez poznańską uczelnię artystyczną, której nazwa zmieniała się od Poznańskiej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych, przez Akademię Sztuk Pięknych (od 1996 roku) aż po współczesny Uniwersytet Artystyczny w Poznaniu (od 2010 roku), którego patronką jest od roku 2021 Magdalena Abakanowicz. Grono pierwszych redaktorów stanowili, związani z uczelnią, zarówno teoretycy jak i artyści: Grzegorz Dziamski, Rafał Grupiński, Alicja Kępińska, Jarosław Kozłowski, Andrzej Kurzawski i Wojciech Müller. Pierwszym przewodniczącym kolegium redakcyjnego był Jan Berdyszak. Następnie przez wiele lat redaktorem naczelnym był Marek Wasilewski (numery 7-24, wydane w latach 1994-2013), kolejno funkcję redaktorki naczelnej pełniła Justyna Ryczek (numery 25-44, wydane w latach 2014-2023), a od kwietnia roku 2024 – Ewa Wójtowicz.
Pierwsze wydania czasopisma projektował Grzegorz Marszałek, autorem projektu graficznego i składu numeru 9 był Roman Starzyński, a w latach 2003-2016 redaktorem graficznym numerów 10-28 był Mirosław Pawłowski. Od numeru 29. projektem i składem czasopisma zajmowali się Bartosz Mamak i Grzegorz Myćka. Obecnie redaktorem artystycznym jest Bartosz Mamak.
Założyciele „Zeszytów Artystycznych” dostrzegali potrzebę powołania czasopisma artystyczno-naukowego o charakterze interdyscyplinarnej platformy komunikacji między artystami, teoretykami oraz twórcami kultury – nie tylko z Poznania czy polskiego środowiska akademickiego. Pierwszy, dziś unikatowy, numer „Zeszytów Artystycznych” z roku 1983, opatrzony został wstępem autorstwa przewodniczącego kolegium redakcyjnego, Jana Berdyszaka:
„ZESZYTY ARTYSTYCZNE chcą uchwycić wartościowe materiały i fakty, których dostarcza życie uczelni, animowane aktywnością osób w niej pracujących oraz ją wizytujących. Wyborowi materiałów przyświecają cele rozszerzenia i gruntowania programu dydaktycznego przez zestawienie tego co szczególniejsze, z tym co codzienne. Zawarty w uczelni potencjał różnych postaw i poglądów artystycznych tworzy rodzaje aktywności jej pola wewnętrznego, a także tworzy jej związki z tym, co na zewnątrz. Uczelnia artystyczna, ażeby być miejscem, gdzie przez pozostawanie w bezpośrednim kontakcie uczą się zarówno uczący się, jak i nauczani, musi być powiązana z aktualnie toczącym się w zasięgu ręki życiem artystycznym i brać w niej udział w różny możliwy sposób. Ostateczne oblicze każdego z «Zeszytów Artystycznych» będzie zależne od tego, do kogo będzie aktualnie należeć wzmożona twórcza aktywność.”
Skrótowo przywołana historia pokazuje, że pismo od początku czynnie współuczestniczy w upowszechnianiu wiedzy dotyczącej szerokiego kontekstu nauk o sztuce i praktyk sztuki zarazem. Przekłada się to na interdyscyplinarność widoczną w tematach poruszanych w poszczególnych numerach „Zeszytów Artystycznych” przez osoby podejmujące się roli redaktorów i redaktorek prowadzących, jak m.in.:
- Tkanina artystyczna. Wobec współczesności (red. Magdalena Kleszyńska)
- Misteria – rytuały – performanse. Wymiar estetyczny (red. Jakub Żmidziński)
- Kongo w P/poznaniu. Kongo w działaniu (red. Jan Wasiewicz)
- Dźwięk w pozamuzycznych działaniach artystycznych (red. Tomasz Misiak)
- Polska szkoła plakatu – geneza, tradycja, kontynuacja (red. Mateusz Bieczyński)
- Sztuka wobec świata (red. Justyna Ryczek)
- Centra i peryferie – idiom geograficzny w sztukach audiowizualnych (red. Ewa Wójtowicz)
- Strategie kuratorskie (red. Izabela Kowalczyk, Justyna Ryczek)
- Edukacja muzealna (red. Marcin Szeląg)
- Sztuka i filozofia: #teraz (red. Marta Smolińska)
- Kontekst / kontekstualizm. Między teorią a praktyką (red. Anna Tyczyńska)
- Nieczytelność (red. Marta Smolińska)
- Edukacyjny potencjał fotografii (red. Marianna Michałowska, Justyna Ryczek, Maciej Szymanowicz)
- Rytuał a korespondencja sztuk (red. Jakub Żmidziński)
- Edukacja i sztuka w kontekście neoliberalnych wymogów rentowności (red. Izabela Kowalczyk)
- Na pograniczu sztuki i psychologii (red. Jerzy Gościniak, Sonia Rammer)
- Aksjologiczne granice sztuki (red. Mateusz Bieczyński)
- Niemożliwe/Możliwe. Fikcja w kreacji artystycznej (red. Justyna Ryczek, Ewa Wójtowicz)
- Alfabetyzm wizualny – w teorii i praktyce (red. Natalia Pater-Ejgierd, Justyna Ryczek)
Każdy numer przygotowywany jest przez współpracującego z redakcją, lecz samodzielnego redaktora prowadzącego bądź też zespół redaktorów prowadzących. Kontynuując tradycję założeń przyjętych przez pierwszą redakcję czasopisma, każde wydanie „Zeszytów Artystycznych” dokumentuje życie artystyczne Uniwersytetu Artystycznego im. Magdaleny Abakanowicz w Poznaniu poprzez publikowane kalendarium aktualnych wystaw i wydarzeń oraz kronikę Wydziału Edukacji Artystycznej i Kuratorstwa. W czasopiśmie ukazują się również debiutanckie artykuły naukowe młodych autorów i autorek, zredagowane na podstawie prac magisterskich, które otrzymały pierwszą nagrodę w corocznym, uczelnianym konkursie im. Alicji Kępińskiej na najlepszą pracę teoretyczną.
Redakcja dąży także do nawiązywania interdyscyplinarnego dialogu, publikując monograficzne numery czasopisma, których celem jest namysł nad sztuką w relacji z naukami o kulturze i religii, filozofią, estetyką, psychologią, czy prawem. Wśród niedawno opublikowanych numerów „Zeszytów Artystycznych” znalazły się dwa powstałe w wyniku współpracy zewnętrznej: międzyuczelnianej z Wydziałem Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz przy wsparciu Polskiego Towarzystwa Badań nad Filmem i Mediami.
„Zeszyty Artystycznie”, zgodnie z założeniami międzynarodowej Rady Programowej, dążą do upowszechniania wiedzy z zakresu nauk o sztuce poprzez dotarcie do zagranicznych czytelników, publikując przekłady artykułów naukowych na język angielski. Dzięki staraniom o dofinansowanie w ramach programów ministerialnych ukazało się drukiem łącznie 8 obszernych, dwujęzycznych numerów „Zeszytów Artystycznych”; odpowiednio dzięki środkom otrzymanym od Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonym na działalność upowszechniającą naukę w latach 2018-2019 (w ramach projektu 844/P-DUN/2018) oraz dzięki wsparciu w ramach programu Ministerstwa Edukacji i Nauki „Rozwój czasopism naukowych” (numer umowy RCN/SP/0363/2021/1) w latach 2022-2023. Pozwoliło to na rozszerzenie zasięgu czasopisma poprzez jego umiędzynarodowienie za sprawą tłumaczeń artykułów naukowych na język angielski. Oprócz wydań dofinansowanych, redakcja stara się utrzymać międzynarodowość czasopisma, publikując w nim anglojęzyczne teksty i rozszerzone streszczenia artykułów.
Komplet wydań „Zeszytów Artystycznych” od pierwszego numeru, dostępny jest na stronie za.uap.edu.pl dzięki archiwizacji, zrealizowanej w ramach zadania Digitalizacja i promocja czasopisma – finansowanego w ramach umowy 844/P-DUN/2018 ze środków Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę.